Άθροισμα περιβαλλοντικών διατάξεων, χωρίς ενιαίο υπόβαθρο συνεκτικής περιβαλλοντικής πολιτικής

Το νομοσχέδιο για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΤΣΟΥΚΑΛΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ


Ως Δημοκρατική Αριστερά, προβληματιστήκαμε πάρα πολύ για το τι θέση θα πάρουμε, όσον αφορά την αρχή του νομοσχεδίου, δηλαδή αν θα τοποθετηθούμε υπέρ ή κατά. Αυτό βεβαίως οφείλεται στο γεγονός ότι το περιεχόμενο του νομοσχεδίου διαμορφώνει διάφορα ισοζύγια, τα οποία μας δυσκόλευαν πάρα πολύ στο να κρίνουμε και να αξιολογήσουμε ποιο βαραίνει περισσότερο απ’ όλα. Παραδείγματος χάριν, τα δύο πρώτα κεφάλαια που αφορούν την ενσωμάτωση των δύο Οδηγιών 98 και 99 είναι προφανές ότι τα στηρίζουμε. Το δηλώσαμε και στην Επιτροπή. Όμως, το Κεφάλαιο Γ’ το οποίο έρχεται να διορθώσει –κατά την εκτίμησή μας- προηγούμενες λανθασμένες επιλογές σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να μας βρει σύμφωνους σε πολλά του σημεία, τα οποία θεωρούμε ότι είναι τόσο, μα τόσο πολύ σοβαρά που δεν μας επιτρέπουν να τοποθετηθούμε θετικά στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο.


Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου, η Ελλάδα έχει ένα πρωτοποριακό θεσμικό πλαίσιο, το άρθρο 28 του ν. 1650/1986, με την εικοσιεξάχρονη ισχύ του, η οποία δοκιμάστηκε πάρα πολύ, με πενιχρά –μπορώ να πω- αποτελέσματα. Ήταν πενιχρά όχι επειδή δεν ήταν επαρκής η διατύπωση του συγκεκριμένου άρθρου, αλλά –όπως συνήθως συμβαίνει στη χώρα- γιατί ποτέ δεν λειτούργησαν οι δομές και οι θεσμοί που ήταν επιφορτισμένοι να το εφαρμόσουν.


Η ισχύς του συγκεκριμένου άρθρου δεν έχει τύχει μέχρι τώρα καμίας αξιολόγησης και επεξεργασίας, στο κατά πόσο δηλαδή βοήθησε πραγματικά στο να υπάρξει η τιμωρία όλων όσων επιβάρυναν το περιβάλλον το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Το έχει αποφύγει αυτό και κατά τη συζήτηση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Όμως, το συγκεκριμένο άρθρο, κυρία Πρόεδρε, εκτός από τον ποινικό κολασμό της περιβαλλοντικής παραβίασης, υπάρχουν και διατάξεις για διοικητικές κυρώσεις. Το ερώτημα που τίθεται, αξιολογώντας αυτές τις συγκεκριμένες διατάξεις και την εφαρμογή τους, είναι στο κατά πόσο η βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου «ο ρυπαίνων πληρώνει» έχει εφαρμοστεί σε αυτή εδώ τη χώρα.

Θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον, αν είχαμε έναν κατάλογο του αριθμού των προστίμων που έχουν επιβληθεί από το 1986 μέχρι σήμερα και πόσα από αυτά τα πρόστιμα έχουν εισπραχθεί, ούτως ώστε να μιλάμε πραγματικά για τη γενική και ειδική αποτροπή όσον αφορά τις συγκεκριμένες παραβάσεις. Ο απολογισμός θα ήταν μία πολύ πονεμένη ιστορία, θα υπεδείκνυε την πλήρη αναξιοπιστία του ελληνικού δημοσίου. Θα μου επιτρέψετε να πω, όμως, ότι συνιστά μία ηθελημένη επιλογή του πολιτικού συστήματος να μην εισπράττονται τα πρόστιμα αυτά.


Όσον αφορά τη Β΄ Ενότητα, αυτή της διαχείρισης των αποβλήτων, κυρία Πρόεδρε, όπως είπα και στην Επιτροπή, ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης στερεών αποβλήτων υπάρχει και μάλιστα ενσωματωμένο στην εγχώρια νομική τάξη πολύ πριν το 1996. Μάλιστα, οι πρώτες κοινές υπουργικές αποφάσεις εκδόθηκαν το 1996-1997. Αυτό το θεσμικό πλαίσιο, τηρουμένων των αναλογιών, προέβλεπε ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών αποβλήτων και –αν θέλετε- με όλα τα στάδια και όλες τις διαδικασίες που προβλέπονται και από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο. Όμως, κανένας δεν μας έχει απαντήσει μέχρι σήμερα γιατί παραδείγματος χάριν από τότε μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει εκπόνηση πλήρων σχεδίων περιφερειακής διαχείρισης.


Θα ήθελα να θυμίσω ότι τα υφιστάμενα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης στερεών αποβλήτων, που εγκρίθηκαν από το 2004, ουσιαστικά συνιστούν απλή συγκόλληση των προηγούμενων νομαρχιακών σχεδιασμών. Έτσι, λοιπόν, προβλέπεται, παραδείγματος χάριν, στην Ελλάδα σε κάθε νομό ένα εργοστάσιο επεξεργασίας ή προβλέπονται ΧΥΤΑ δύο ή τρεις σε κάθε νομό. Είναι εκτός τόπου και χρόνου, δηλαδή, όσον αφορά τη σύγχρονη αντίληψη διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει πλήρης νομοθεσία για τα απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις και μάλιστα τα υλικά αυτά έχουν χαρακτηριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ρεύμα πρωταρχικής σημασίας». Υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για τις συσκευασίες και την εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών, ο ν. 2939/2001 και μάλιστα έχει εκδοθεί και Υπουργική Απόφαση, η 36259/2010, όσον αφορά τη διαχείριση αυτών των συγκεκριμένων αποβλήτων. Έκανα ερώτηση πρόσφατα. Η απάντηση είναι ότι γενικώς προωθείται η διαδικασία εκπόνησης των μελετών κ.λπ.. Μέχρι τώρα όλη η Ελλάδα, όλα τα ρέματα είναι γεμάτα με μπάζα, απόβλητα τέτοιου είδους.


Θέλω να πω με λίγα λόγια ότι όσο πλήρης και αν είναι η συγκεκριμένη ενσωμάτωση της Οδηγίας, την οποία εμείς χαρακτηρίζουμε θετική, εάν δεν υπάρξει πραγματική βούληση της πολιτικής ηγεσίας, του ελληνικού δημοσίου, του ελληνικού κράτους αυτά τα πράγματα να τα επιβάλει και μάλιστα πολλές φορές κόντρα σε τοπικίστικες και άλλες αντιλήψεις, δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει τίποτα σε αυτήν εδώ τη χώρα. Επιφυλάσσομαι αύριο να τοποθετηθώ επί των άρθρων του Γ΄ Κεφαλαίου.


Ευχαριστώ πολύ.Εκτός από αυτό, αποδεχόμαστε πλήρως τη γενική αξιολόγηση της έκθεσης της οικονομικής και κοινωνικής Επιτροπής που διαπιστώνει ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αποτελεί άθροισμα περιβαλλοντικών διατάξεων χωρίς ενιαίο υπόβαθρο συνεκτικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Αυτή, λοιπόν, η θέση και η αξιολόγηση μάς οδηγεί στο να είμαστε αρνητικοί επί της αρχής στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Στη σύντομη τοποθέτηση και παρέμβασή μου θα περιοριστώ στα δύο πρώτα κεφάλαια, δηλαδή αυτά της ενσωμάτωσης των δύο Οδηγιών και θα αναφερθώ επί των άρθρων στο Κεφάλαιο Γ’ στη συζήτηση επί των άρθρων στην αυριανή συνεδρίαση.