Παρασκευή 20 Μαΐου 2011

Χωρίς θαλάσσια στρατηγική η χώρα μας

Ομιλία του Νίκου Τσούκαλη στην επιτροπή της βουλής στα πλαίσια της συζήτησης του ν/σ «Θαλάσσια στρατηγική για την προστασία και διαχείριση θαλάσσιου περιβάλλοντος»

Κύριε πρόεδρε,


Βασικό συμπέρασμα από αυτή τη συζήτηση είναι ότι η κατ’ εξοχήν ναυτική χώρα της Ευρώπης, μια χώρα η οποία έχει καταγραφεί ιστορικά στον πολιτισμό της υφηλίου ως μια θαλάσσια χώρα, δεν έχει μέχρι αυτή τη στιγμή θαλάσσια στρατηγική. Όχι μόνο δεν έχει, αλλά δεν έχει καν φροντίσει να αποκτήσει το θεσμικό πλαίσιο που να περιέγραφε τους κανόνες και τις προδιαγραφές απόκτησης αυτής της στρατηγικής.


Βεβαίως αυτό το διαπιστώσαμε όσοι από μας συμμετείχαμε στο μεγάλο κίνημα για την ολοκληρωμένη προστασία του συμπλέγματος του Κορινθιακού – Πατραϊκού κόλπου, όπου δεν μπορούσαμε να εντάξουμε τη χρηματοδότησης μια τέτοιας μελέτης σε ένα από τα πλαίσια προστασίας αυτών των περιοχών, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με τις προστατευόμενες περιοχές στην ξηρά.


Παρόλα αυτά είναι αυτονόητο ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και την Οδηγία, την οποία ενσωματώνει θα την υπερψηφίσουμε. Το νομοσχέδιο έχει ως στόχο να εισαγάγει και να εναρμονίσει την ελληνική νομοθεσία με την κοινοτική Οδηγία για τη θάλασσα. Η κοινοτική αυτή Οδηγία εισαγάγει μια νέα αντίληψη για το θέμα της διαχείρισης των θαλασσών, σύμφωνα με την οποία η προσέγγιση θα πρέπει ολιστική. Δηλαδή, πρέπει να αντιμετωπίζει το σύνολο των δραστηριοτήτων που διεξάγονται στη θάλασσα ή επηρεάζουν το θαλάσσιο περιβάλλον, από τη ναυσιπλοΐα μέχρι τη ρύπανση και από την αλιεία μέχρι την κατάσταση του θαλάσσιου υποστρώματος. Για το σκοπό αυτό θεσπίζει μια σειρά από κριτήρια, με βάση τα οποία θα αξιολογείται η κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με στόχο την επίτευξη της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές.


Νομίζουμε ότι η προσέγγιση είναι ιδιαίτερα θετική, καθώς υποχρεώνει τη διοίκηση να μεριμνά για την περιβαλλοντική κατάσταση και να λαμβάνει μέτρα διαχείρισης που να κατατείνει στην προστασία της θάλασσας και ως εκ τούτου είναι προφανές ότι είμαστε υπέρ.


Το μεγαλύτερο πρόβλημα ως προς την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος αφορά στην παράκτια ζώνη, όπου η βιοποικιλότητα είναι αυξημένη και οι ανθρωπογενείς επιπτώσεις έντονες και σύνθετες. Η λύση που θεωρείται διεθνώς αποδεκτή είναι η υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης. Προς τούτο είναι απαραίτητη η γνώση των παράκτιων οικοσυστημάτων και επομένως η χαρτογράφησή τους, καθώς και η γνώση των ανθρωπογενών επιπτώσεων στα οικοσυστήματα αυτά και επομένως η περιβαλλοντική παρακολούθησή τους.


Η Ελλάδα έχει περίπου το 1/3 της ακτογραμμής της Ε.Ε., χωρίς όμως να διαθέτει ούτε τους χρηματικούς πόρους ούτε την αφθονία τεχνικών μέσων και ανθρώπινου δυναμικού για να ανταποκριθεί σε ένα έργο τέτοιας έκτασης. Έτσι, και στο παρελθόν έχει φανεί ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εφαρμογή τέτοιων οδηγιών από την Ελλάδα. Ως συνήθως το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψηφίζει, αλλά μετά κανείς δεν εφαρμόζει.


Κυρία Υπουργέ, υπάρχει μια επιφύλαξη. Το άρθρο 13 αφήνει αυτή τη δυνατότητα, δηλαδή υπάρχει ο κίνδυνος να βαπτίσουμε εξαιρέσεις όλες τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης. Θα σας αναφέρω δύο μόνο πρόχειρα παραδείγματα τέτοιας αβελτηρίας και υποχρηματοδότησης των αναγκαίων δράσεων για την εφαρμογή των σχετικών μέτρων, παρά την ψήφισή τους στη νομοθεσία.


Πρώτον, η ελλιπής χαρτογράφηση των λιβαδιών της Ποσειδωνίας, ενός προστατευόμενου ενδιαιτήματος ενδημικού της Μεσογείου που παίζει ρόλο - κλειδί στη συγκράτηση των παράκτιων ιζημάτων και στην αναπαραγωγή εκατοντάδων θαλασσίων ειδών. Η καταγραφή άρχισε πριν 12 περίπου έτη και ολοκληρώθηκε ένα μικρό μόνο μέρος της ακτογραμμής της χώρας. Στους ημιτελείς χάρτες που διαθέτετε, η απουσία αναφοράς της Ποσειδωνίας, λόγω μη καταγραφής, θεωρείται από πολλά μελετητικά γραφεία ως τεκμήριο απουσίας του ενδιαιτήματος. Έτσι, οι περισσότερες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αφορούν το θαλάσσιο περιβάλλον έχουν μια γνωστή σε όλους μας ανακρίβεια.


Επίσης, η εφαρμογή του κανονισμού 199/2008 για την παρακολούθηση και εκτίμηση της κατάστασης των αλιευτικών αποθεμάτων. Ο κανονισμός, αν και υποχρεωτικός για τη χώρας μας, δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι φέτος. Η χώρα προτιμά να πληρώνει πρόστιμα για τη μη εφαρμογή του, παρά να εισπράττει κάθε χρόνο 2,5 εκατομμύρια ευρώ που είναι η ευρωπαϊκή συμμετοχή για την εκτέλεση του κανονισμού. Επιφυλασσόμαστε στο κατά πόσο η Κυβέρνηση σκοπεύει να εφαρμόσει αυτό που φέρει για ψήφιση, αφού εκ προοιμίου ξέρει ότι οι δείκτες της κατάστασης των αποθεμάτων δεν θα υλοποιηθούν.


Όπως είπαμε υπερψηφίζουμε το σχέδιο νόμου και με μεγάλη αγωνία περιμένουμε το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του.


Θέλω να τελειώσω με το εξής, κυρία Υπουργέ, και ζητώ και την παρέμβασή σας. Πρόσφατα έκανα μια ερώτηση απευθυνόμενη προς τον Υπουργό Θαλασσίων Υποθέσεων. Συμβαίνει το εξής εξωφρενικό. Με την υπ’ αριθμόν 164198/2008 υπουργική απόφαση, ζητήθηκε κατ’ εξαίρεση η αλιεία παρακτίως πέρα του 1,5 μιλίου που προβλέπει ως κανόνα ο συγκεκριμένος κανονισμός. Τότε είχε αναφερθεί στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα ότι πρόκειται για έκτακτο μέτρο κ.λπ.. Αυτό το μέτρο έπρεπε να είχε αρθεί - το άρθρο 13 του κανονισμού - σύμφωνα με το χαρακτήρα του, από την 1/6/10. Αυτό δεν έχει γίνει, η χώρα μας απειλείται με πρόστιμα και γνωρίζω ότι αυτή τη στιγμή παραπεμπόμαστε. Δεν είναι εικόνα σοβαρής χώρας ουσιαστικά να κοροϊδεύουμε σε τόσο κρίσιμα ζητήματα και τα αρμόδια όργανα. Σας παρακαλώ, κάντε μια παρέμβαση να αρθεί αμέσως η συγκεκριμένη οδηγία, γιατί εκτός από τα πρόστιμα υπάρχουν και τεράστιες διαμαρτυρίες από τους νόμιμους αλιείς στις θάλασσες αυτές.


Όσον αφορά στις τροπολογίες, επιφυλασσόμαστε στη δεύτερη ανάγνωση, γιατί ήταν αδύνατο να τις αξιολογήσουμε. Κατ’ αρχήν είμαστε θετικοί στην τροπολογία για τη διπλή ανάπλαση.